Loting: niet gewenst, wel noodzakelijk?

Loting, alleen als het noodzakelijk is?
Loting, alleen als het noodzakelijk is?

Ieder jaar keert de discussie terug in de kranten en bij kinderen, ouders en leerkrachten: waarom moet er geloot worden bij de keuze voor een middelbare school? We hebben in Nederland immers vrijheid van onderwijs, en dus het recht om de school te kiezen die past bij de wensen van kind en ouders? We hebben toch het recht een school te kiezen die aansluit bij de religieuze achtergrond van gezinnen? En het is toch logisch dat onze kinderen naar dezelfde school kunnen gaan? Dan maar 32 in plaats van 28 kinderen in een klas, of een extra klas erbij.

Zo eenvoudig is het helaas niet. In Haarlem wordt er sinds een aantal jaren geloot. Niet op alle scholen, en niet op alle niveaus. De reden van deze loting is eigenlijk vrij eenvoudig. Je hebt als school een beperkt aantal lokalen en leerkrachten ter beschikking waarmee je een beperkt aantal kinderen kunt plaatsen. Even een lokaal extra neerzetten en een leerkracht aannemen gaat niet zo gemakkelijk. Want wat als er ieder jaar een lokaal en leerkrachten extra nodig zijn, en na vijf jaar het aantal aanmeldingen flink afneemt? Moet je dan weer gaan slopen? En het personeel ontslaan? Er is teveel sprake van golfbewegingen om hier structureel een oplossing voor te vinden.

De vraag is waarom deze golfbewegingen er zijn. Ligt het aan de kwaliteit van de scholen? Is de ene school beter dan de ander? En zouden de scholen dan niet meer hun best moeten doen om meer aanmeldingen te krijgen? Ook deze vraag is niet simpel te beantwoorden. Vaak wordt er binnen dezelfde school op het ene niveau wel geloot, en op het andere niveau niet. Dat hangt niet af van de schoolkwaliteit, maar van het aantal plaatsen en aanmeldingen. Ik durf wel te stellen dat er in Haarlem geen slechte scholen voor voortgezet onderwijs zijn. Verschillen, die zijn er wel. Er zijn kleine scholen, scholengemeenschappen, scholen die zich specialiseren in muziek, media, techniek, cultuur, talen, wiskunde etc. Maar goed en slecht, dat verschil is er nauwelijks. Wel zijn er scholen met een goede naam en scholen met een slechte naam. En dat is jammer, omdat dit niet altijd op feiten en waarheid gebaseerd is, maar vaak op een gevoel en ‘horen zeggen’. Het is gemakkelijk om een slechte naam op te bouwen, maar moeilijk om er vanaf te komen. Zeker met de toetscultuur  en de onderzoeken gebaseerd op alleen meetbare resultaten. Ontwikkeling van kinderen meten is meer dan alleen de toetsgegevens vergelijken.

Niemand zit te wachten op een loting. Ouders niet, leerkrachten niet, besturen niet maar vooral kinderen niet. Helaas is de praktijk niet zo maakbaar dat er precies evenveel aanmeldingen als plaatsen zijn. En dus zul je met een oplossing moeten komen. Er is vaak gesproken over de invoering van een keuze top 3  in plaats van 1, maar dan zul je zien dat nog steeds dezelfde scholen populair zijn en anderen niet. Geen oplossing voor het probleem. Ieder kind plaatsen op de plek van keuze kan ook niet, want dan zit je met een tekort en overschot aan lokalen en docenten.

En dus is loting een noodzakelijk kwaad. Hoewel, kwaad. Alle kinderen die ik in de klas heb gehad en zijn uitgeloot hebben het prima naar hun zin op de huidige school. Van belang zijn vooral de klas, de mentor, de leerkrachten en wat je er als kind zelf van maakt. Wel zijn er afgelopen jaren missers gemaakt in de communicatie, waardoor er teveel onzekerheid was bij kinderen en ouders. Hier is door de besturen en gemeente over nagedacht en komend jaar zullen de scholen eerst onderling bekijken of er voldoende plek kan worden gemaakt voor alle leerlingen op de juiste niveaus, zonder heel star van tevoren aan te moeten geven hoeveel plekken er zijn en waardoor je niet meer kunt schuiven. Hopelijk is er dan niet meer dan één loting nodig, want dat is er eigenlijk al één teveel.

Deze week stond in het Haarlems Dagblad dat het Eerste Christelijk Lyceum vanaf 2015 stopt met de zogenaamde voorrangsregeling. Hierbij mogen kinderen van leerkrachten voorafgaand aan een eventuele loting aangemeld worden, en dit geldt ook voor broertjes en zusjes. Deze regeling kunnen scholen naar eigen keuze hanteren. Ik ben inmiddels tot de conclusie gekomen dat, als je vooraf  selecteren mogelijk wilt maken, dit vooral moet kunnen omdat je als kind een bepaalde zorgbehoefte hebt, of kwaliteiten en interesses waar de school zich in specialiseert. Niet omdat je vader of moeder toevallig op de school (of zelfs binnen het bestuur) werkt of omdat je broertje of zusje op dezelfde school zit. Elk kind is anders, elk kind heeft behoeften en dat is niet per definitie familiair bepaald. Helaas is deze ruime keuzemogelijkheid niet haalbaar.

Sommige scholen zeggen dat ze de religieuze achtergrond van belang vinden. Ik merk in de dagelijkse praktijk weinig van de invulling van scholen, dat hoor ik ook terug van oud-leerlingen en ouders. Het wordt vooral gebruikt als argument om loting te voorkomen. Maar noodzakelijk is het niet. In het basisonderwijs kan ik een dergelijke voorrangsregeling begrijpen, vanwege praktische argumenten. Maar in het voortgezet onderwijs kan elk kind zelf naar school.

Laten we vooral de kinderen de keuze geven, en met elkaar proberen hier zo goed mogelijk op aan te sluiten, met gelijke kansen en mogelijkheden. En laten we met elkaar zorgen dat de kwaliteit op alle scholen van een dusdanig niveau is, dat elk kind tot zijn recht kan komen. Geef scholen de kans dit voor elkaar te krijgen, schroom niet om feedback te geven en grijp in als er fouten worden gemaakt. Daar wordt het onderwijs in Haarlem alleen maar beter van.

Op www.brugweb.nl is meer te lezen over de toelatingsprocedure in Haarlem.

Hoe denk jij hierover?

3 gedachten over “Loting: niet gewenst, wel noodzakelijk?”

  1. Ha Sjoerd,

    Tja… zoals je weet zijn wij (verenigd in clubje van 8 ouders met 2x uitgeloot kind) ervaringsdeskundige. Je verhaal klopt, maar er speelt zoveel meer in dit verhaal (en onze uitgelote kinderen hebben het heel erg naar hun zin 15 km verderop in Lisse, maar zouden graag ook om de hoek van hun huis naar school willen).
    Wij zijn erachter gekomen dat een hoop ellende voorkomen kan worden door kinderen gewoon naar school te laten gaan om de hoek (dus voorrang als jouw postcode in de buurt is van je favoriete school). Haarlem heeft een heel groot verzorgingsgebied bepaald: kinderen van Hoofddorp tot Lisse tot IJmuiden en Amsterdam gaan in Haarlem naar school . Haarlemse kinderen moeten inmiddels uitwijken naar de scholen bij deze kids om de hoek. Iedereen vindt dit een vreemde situatie, maar hij blijft voorlopig voortduren.

    1. Hoi,

      Eens. Dit gebied is volgens mij nu beperkt. De nieuwe maatregelen die dit jaar gelden zouden een tweede loting onnodig moeten maken waarmee alle kinderen op een school in de eigen stad geplaatst kunnen worden. Vorig jaar was echt geen succes maar daar zijn juist deze nieuwe maatregelen op bedacht. Dus beperkte vrijheid en alsnog kunnen kiezen. Geen kinderen uit Haarlem verplicht naar Hoofddorp of Lisse, wel helaas (want zoals ik al zei zou je het liefst willen kiezen) een school die misschien niet de eerste keuze was in de eigen stad.

  2. Helaas, het gebied is niet gewijzigd. Kinderen van Castricum tot Nieuw Vennep hebben evenveel kans op een plek in Haarlem als Haarlemse kinderen.

    Meer samenwerking tussen scholen zou misschien ook helpen. Nu is hun focus vooral op de eigen lokalen vol krijgen.

Laat een antwoord achter aan Marjoleine Tel Reactie annuleren

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *